Κρατώντας ασφαλή τη Μεσόγειο - πώς επιτυγχάνεται

Δεν υπήρξε ούτε ένα επεισόδιο συλλήψεων τρομοκρατών στη Μεσόγειο από τότε που ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις καταπολέμησης της τρομοκρατίας το 2001 εκεί. Εδώ, ένα μέλος της επιχείρησης εξηγεί το πώς διατηρείται ασφαλής η θάλασσα.

Εάν το αναδυόμενο περιβάλλον ασφαλείας ευνοεί την επιδεξιότητα απέναντι στην δύναμη πυρός, τη συνεργασία απέναντι στον εξαναγκασμό και τα δίκτυα απέναντι στους αριθμούς, τότε ο έντονος ρόλος του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο προσφέρει κάποιες σημαντικές γνώσεις για το μέλλον. 

Εκτός από μια υπερ-λεωφόρος ποντοπόρου εμπορίου, η Μεσόγειος είναι ένα από τα μεγάλα στρατηγικά σταυροδρόμια της ιστορίας και συνεχίζει να προσφέρει μια πληθώρα ευκαιριών για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του ΝΑΤΟ. 

Με την Επιχείρηση ACTIVE ENDEAVOUR (OAE) να λειτουργεί ως καταλύτης, οι δυναμικές πρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ στην Επίγνωση Θαλασσίων Δραστηριοτήτων (MSA) και στις Επιχειρήσεις Ναυτικής Ασφαλείας έβαλαν το ΝΑΤΟ στην προμετωπίδα της εφαρμογής τεχνολογίας και της ανάπτυξης γενικής ιδέας στην παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα.

Η κεντρική αποστολή της OAE είναι να αποτρέπει, να υπερασπίζεται, και να διαταράσσει την χρήση της Μεσογείου για τρομοκρατικούς σκοπούς. Από την έναρξη της OAE στα τέλη του 2001 ως της πρώτης και μοναδικής Επιχείρησης του Άρθρου V του ΝΑΤΟ, η εγγενής πρόκληση ήταν η διάκριση της τρομοκρατικής δραστηριότητας από τις άλλες αναρίθμητες θαλάσσιες επιχειρήσεις.

Σε αντίθεση με την Αναγνωρισμένη Αεροπορική Εικόνα (RAP), στην οποία πρακτικά κάθε επαφή μπορεί να αναγνωριστεί σε σχεδόν πραγματικό χρόνο και να συσχετιστεί με γνωστά πρότυπα, το ναυτιλιακό περιβάλλον βρίθει αμφισημίας. Οι περιορισμένες εμβέλειες των αισθητήρων, τα καιρικά φαινόμενα, οι περιορισμοί της επικράτειας στην θάλασσα και το τεράστιο μέγεθος της Μεσογείου κατέχουν όλα κεντρική θέση στις περιβαλλοντολογικές προκλήσεις. 

Η Αναγνωρισμένη Ναυτική Εικόνα (RMP) περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από τον πολύ μεγάλο και πολύ διαφορετικό πληθυσμό των σκαφών που διεξάγουν τόσο νόμιμες όσο και παράνομες, αν και δεν σχετίζονται με τρομοκρατικές, δραστηριότητες στη Μεσόγειο.

Το σημερινό δίκτυο αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο άλμα στη δυνατότητα επιτήρησης σε σχέση με ό,τι ίσχυε μόλις πριν από μερικά χρόνια

Ωστόσο, αρκετοί παράγοντες ευνοούν τις μοναδικές πλευρές της καταγραφής μιας Μεσογειακής RMP. Γεωγραφικά, η Μεσόγειος είναι ένα μεγάλο αλλά σχετικά κλειστό σύστημα και έχει περιορισμένα σημεία πρόσβασης (Στενό του Γιβραλτάρ, Τουρκικά Στενά, και το Κανάλι του Σουέζ) που μπορούν να επιτηρηθούν στενά. Μια τέτοια επιτήρηση είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματική όταν εφαρμόζονται συνεργατικές προσπάθειες από τις εθνικές κυβερνήσεις και τις λιμενικές αρχές.

Πολιτικά, τα κράτη που απαρτίζουν τη μεσογειακή γειτονιά σε μεγάλο βαθμό συμφωνούν ότι τα συμφέροντα τους εξυπηρετούνται καλύτερα με το μοίρασμα πληροφοριών και πόρων για την ανάπτυξη μιας όσο το δυνατόν πιο περιεκτικής RMP.

Απέναντι σε αυτούς τους πολιτικούς και γεωγραφικούς παράγοντες, το δύσκολο έργο του Αρχηγείου της Ναυτικής Διοίκησης (HQ MC) της Νάπολης είναι να διακρίνει τη βελόνα της τρομοκρατικής δραστηριότητας μέσα στα άχυρα του πολύπλοκου μωσαϊκού της ζωής του ναυτιλιακού τομέα της Μεσογείου. Ως Αρχηγός μιας Δύναμης Κρούσης της αποστολής της ΟΑΕ, το HQ MC της Νάπολης έχει εργαστεί σε στενή συνεργασία με άλλες οντότητες του ΝΑΤΟ για να αναπτύξει και να υλοποιήσει μια εργαλειοθήκη δικτύων και διαδικασιών Επίγνωσης Θαλασσίων Δραστηριοτήτων (MSA).

Χρησιμοποιώντας τα εργαλεία αυτά, οι έχοντες βάρδια στο Κέντρο Ναυτικών Επιχειρήσεων μπορούν να επεξεργαστούν τεράστιες ποσότητες ακατέργαστων στοιχείων από αισθητήρες που ευρίσκονται στην ξηρά, την θάλασσα, και αερομεταφερόμενους. Κάποια από τα στοιχεία αυτά έρχονται με την μορφή σημάτων του Αυτομάτου Προσδιορισμού Θέσης Πλοίων (AIS), που όλα τα εμπορικά πλοία που είναι μεγαλύτερα των 300 τόνων είναι νομικά υποχρεωμένα να εκπέμπουν. Με μια διευρυνόμενη διάταξη δικτυωμένων αισθητήρων που ευρίσκονται σε περισσότερες από 15 χώρες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα, το σύστημα αυτό πληροφοριών παρέχει δεδομένα σε πραγματικό χρόνο με ημερήσιο μέσο όρο τις 8.000 επαφές.

Το σημερινό δίκτυο αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο άλμα στην ικανότητα επιτήρησης σε σύγκριση με μόλις πριν από λίγα χρόνια. Με τόση πολύ ακατέργαστη πληροφόρηση, η τάση στην MSA είναι η ανάπτυξη τεχνολογικών εργαλείων που μπορούν να συγκρίνουν σε πραγματικό χρόνο τα δεδομένα που διαβιβάζονται στη βάση δεδομένων των πληροφοριών προκειμένου να ελεγχθεί το όνομα της επαφής, ο αριθμός νηολογίου, το φορτίο, ο ιδιοκτήτης, τα πρόσφατα και τα επόμενα λιμάνια προσέγγισης, κ.ά. Αυτά τα εργαλεία επιτρέπουν στις βάρδιες να επικεντρωθούν στις ανώμαλες επαφές και να επικεντρώσουν την συλλογή πληροφοριών και τους πόρους των ναυτιλιακών αναλυτών πάνω στην αντικανονική συμπεριφορά προκειμένου να επιτύχουμε τα περισσότερα από τα περιορισμένα κεφάλαια.

Οι πτήσεις των AWACS έχουν ενθαρρύνει την ανάπτυξη σχέσεων και την υιοθέτηση νέων τεχνικών

Αναγνωρίζοντας ότι οι ευρισκόμενοι στην ξηρά αισθητήρες είναι ζωτικοί στην Επίγνωση Θαλασσίων Δραστηριοτήτων και ότι τα κράτη έχουν κάποιο συμφέρον να έχουν πρόσβαση στα αθροιστικά ακατέργαστα στοιχεία του συστήματος, το HQ MC Νάπολης έκανε την επέκταση του δικτύου αυτού ακρογωνιαίο λίθο για να ανοιχθεί προς τα εταιρικά κράτη, κυρίως κάτω από την αιγίδα του Μεσογειακού Διαλόγου. Η πρωτοβουλία αυτή, που γεννήθηκε από γνήσια κοινά συμφέροντα, αποδείχθηκε άκρως αποτελεσματική στην οικοδόμηση σχέσεων που, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν εξελιχθεί σε στρατιωτική συνεργασία σε άλλους τομείς. Επιπρόσθετα, οι εθνικές προσπάθειες, όπως η Επιχείρηση BLACK SEA HARMONY της Τουρκίας, η Επιχείρηση CONSTANT VIGILANCE της Ιταλίας ή η επιχείρηση της Γαλλίας και της Ιταλίας LEVRIER, όπως επίσης και οι διεθνείς προσπάθειες όπως αυτή της Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στον Λίβανο (UNIFIL) προσφέρουν επίσης ευκαιρίες για γόνιμη συνεργασία σε στρατηγικό επίπεδο. 

Η χρήση εναέριων αισθητήρων προσθέτει τα μέγιστα στην ικανότητα επιτήρησης στη Μεσόγειο, ειδικά σε περιοχές της Μεσογείου που κείνται πέρα από τους αισθητήρες που βρίσκονται στην ξηρά. Το HQ MC MAR Νάπολης συνεχίζει να χρησιμοποιεί παραδοσιακά Αεροσκάφη Θαλάσσιας Περιπολίας από διάφορα κράτη του ΝΑΤΟ σε ειδικού προορισμού εξόδους για την OAE. Επιπλέον, αεροσκάφη Ε-3 τόσο από την Μοίρα Εναέριας Έγκαιρης Προειδοποίησης (NAEW) όσο και από εθνικές συνεισφορές έχουν πετάξει σε αποστολές το έτος που πέρασε, αποκλειστικά για την οικοδόμηση RMP για την ΟΑΕ. Οι πτήσεις αυτές των AWACS ενθάρρυναν την ανάπτυξη των σχέσεων των επιτελείων των διαφόρων μερών και την υιοθέτηση νέων τεχνικών και διαδικασιών, όπου και τα δύο έχουν θετικές επιδράσεις για την κοινή λειτουργικότητα του ΝΑΤΟ.

Το HQ MC Νάπολης αξιοποιεί παρομοίως τις δύο Μόνιμες Ναυτικές Ομάδες του ΝΑΤΟ (SNMG) και τις δύο Μόνιμες Αντιναρκικές Ομάδες του ΝΑΤΟ (SNMCMG) για την παροχή αυξημένης MSA σε επιλεγμένες περιοχές. Αποκαλούνται "Surge Operations" τις τελευταίες μία ή δύο εβδομάδες οι εστιασμένες αυτές προσπάθειες και έχουν σχεδιαστεί για να επιτύχουν είτε αποτελέσματα στην επιτήρηση είτε στην αποτροπή, με το σχετικό βάρος της προσπάθειας να εξαρτάται από τις διαθέσιμες δυνάμεις, την γεωγραφική τοποθεσία, και τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων για πληροφορίες.

Στη διάρκεια των περιόδων των Surge Operations, το ΝΑΤΟ έχει επίσης χρησιμοποιήσει συνεισφορές ναυτικών δυνάμεων από κράτη του ΝΑΤΟ που συνήθως δεν συνεισφέρουν στην εδρεύουσα στη Μεσόγειο SNMG-2 και SNMCMG-2, όπως είναι η Πολωνία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Κάτι που παρέχει ένα προκλητικό σε πραγματικό κόσμο πλαίσιο όπου μονάδες του ΝΑΤΟ μπορούν να εξασκηθούν στην διαλειτουργικότητα. Επιπλέον, κράτη που δεν ανήκουν στο άνοιγμα προσέγγισης του ΝΑΤΟ, όπως είναι η Ουκρανία και η Ρωσία, συνεισέφεραν επίσης δυνάμεις τους στην ΟΑΕ για Surge Operations, παρέχοντας πολύτιμες ευκαιρίες για συνεργασία, διαλειτουργικότητα, καθώς και για αμοιβαία γνώση, ενώ την ίδια στιγμή συνεισφέρουν σε μια ουσιώδη αποστολή στον πραγματικό κόσμο.

Το Κέντρο Ναυτικών Επιχειρήσεων, στο HQ MC Νάπολης, αναγνωρίζει επίσης συνήθως μη ομαλές πληροφορίες, που δεν σχετίζονται με τρομοκρατία, αλλά ενδιαφέρουν τις περιφερειακές εθνικές αρχές

Το Κέντρο Ναυτικών Επιχειρήσεων, στο HQ MC Νάπολης, προσδιορίζει επίσης συνήθως μη ομαλές πληροφορίες, που δεν σχετίζονται με τρομοκρατία, αλλά ενδιαφέρουν τις περιφερειακές εθνικές αρχές. Δεν είναι πάντοτε σαφές το κατά πόσο η πληροφόρηση αυτή είναι μια ένδειξη παράνομης δραστηριότητας ή απλά λάθη στα εκπεμπόμενα στοιχεία του AIS. Εν τούτοις σε περισσότερες από μία φορές, οι εθνικές αρχές έδρασαν προς όφελος της ευρύτερης εθνικής ασφάλειας και του συμφέροντος ασφαλείας. Πιο σημαντικά, αυτή η ανταλλαγή πληροφοριών οικοδομεί αμοιβαία κατανόηση, εμπιστοσύνη και κοινή επίγνωση. Καθώς εξελίσσεται η εργαλειοθήκη της MSA του ΝΑΤΟ, μπορεί να αναμένεται να γίνει αυξανόμενα ένας εταίρος από επιλογή σε εθνικούς και πολυεθνικούς οργανισμούς που επιδιώκουν να μοιραστούν πληροφόρηση γύρω από τα ναυτικά πρότυπα της Μεσογείου.

Αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την διεξαγωγή ΟΑΕ Surge Operations, το HQ MC Νάπολης πραγματοποιεί σθεναρή εκστρατεία Επιχειρήσεων Πληροφόρησης (IO) με στόχο την εκπαίδευση της ναυτιλιακής κοινότητας πάνω στην δέσμευση του ΝΑΤΟ να απαγορεύσει στους τρομοκράτες την χρήση της θάλασσας. Οι προσπάθειες αυτές των IO μεγιστοποιούν τις αποτρεπτικές και για την διατάραξη προσπάθειες επικοινωνώντας με τους ιδιοκτήτες και τους φορείς εκμετάλλευσης των εμπορικών πλοίων ότι το ΝΑΤΟ περιπολεί ενεργά στη Μεσόγειο και παρακολουθεί στενά όλες τις δραστηριότητες ναυτικής μορφής. Ένας άλλος στόχος της εκστρατείας IO είναι να εκπαιδεύσει τους πλοιάρχους των μεγαλύτερων πλοίων ότι το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να αντιδράσει και επίσης να παράσχει οδηγίες και σημεία επαφής σε εκείνους για να αναφέρουν ύποπτες συμπεριφορές, επεκτείνοντας περαιτέρω το δίκτυο πληροφοριών.

Χρησιμοποιώντας την εμπειρία της στην OAE, το HQ MC Νάπολης επέκτεινε το φάσμα του στην διοίκηση της πρώτης επιχείρησης καταπολέμησης της Πειρατείας (ALLIED PROVIDER (OAP) γύρω από το Κέρας της Αφρικής το 2008. Κάτω από τη διοίκηση του HQ MC Νάπολης η SNMG-2 επιχείρησε στον Κόλπο του Άντεν και στην Λεκάνη της Σομαλίας για τρεις μήνες για να παράσχει ασφάλεια στα πλοία του Παγκοσμίου Προγράμματος Σίτισης (WFP) των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) που παρέδιδαν ανθρωπιστική βοήθεια στην Σομαλία και για την διεξαγωγή περιπολιών εναντίον της πειρατείας κατά μήκος των θαλασσίων διαδρομών – μια επιχείρηση που διοργανώθηκε σε μόλις δύο εβδομάδες μετά από απόφαση του τότε Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ για να βοηθήσει στην διασφάλιση των παραδόσεων του WFP στην Σομαλία. Αυτή η ταχεία στρατιωτική αντίδραση σε ένα πολιτικό επιβεβλημένο έργο παρέχει ένα κλασσικό παράδειγμα της ευκινησίας των ναυτικών δυνάμεων, γενικώς, και των Μονίμων Ναυτικών Ομάδων του ΝΑΤΟ, ειδικώς.

Η επιτυχία της ΟΑΡ οδήγησε, εν μέρει, στην σημερινή διαρκή δέσμευση του ΝΑΤΟ για την καταπολέμηση της πειρατείας. Αυτό ξεκίνησε με την OAP να γίνεται Επιχείρηση ALLIED PROTECTOR με ένα ευρύτερο πεδίο καταπολέμησης της πειρατείας. Μετά από την μεταβίβαση της διοίκησης στο HQ MC Northwood το 2009 η επιχείρηση αυτή εξελίχθηκε περαιτέρω στην σημερινή συνεισφορά στις διεθνείς προσπάθειες για την καταπολέμηση της Πειρατείας μέσα και γύρω από το Κέρας της Αφρικής και του Ινδικού Ωκεανού – την Επιχείρηση OCEAN SHIELD (OOS).

Τα εργαλεία της Επίγνωσης Θαλασσίων Δραστηριοτήτων προοιωνίζονται να είναι πολύ πιο προσαρμόσιμα στις μελλοντικές απειλές από ό,τι οι τορπίλες ή οι πύραυλοι κρουζ εναντίον πλοίων

Καθώς το HQ MC Νάπολης και το HQ MC Northwood συνεχίζουν να αναπτύσσουν τα εργαλεία, την οργάνωση, και το δόγμα για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και πειρατικής δραστηριότητας στις ανοικτές θάλασσες, πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο καλά θα είναι ισορροπημένη για τις αναδυόμενες απειλές του ναυτικού τομέα του αύριο. Σε περίπτωση απουσίας ενός ναυτικού ομοιόβαθμου ανταγωνιστή στη θάλασσα, φαίνεται ότι η εστίασή μας θα παραμείνει στην κατανόηση των ευρύτερων προτύπων της ναυτιλιακής δραστηριότητας.

Ίσως οι απειλές και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την παράνομη θαλάσσια δραστηριότητα όπως είναι το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, το λαθρεμπόριο όπλων, η εμπορία ανθρώπων, και η παράνομη μετανάστευση κάποια μέρα θα αναπτυχθούν πέρα από την ικανότητα των εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου. Αν συμβεί αυτό, τα εργαλεία MSA και η νοοτροπία για να διακρίνουμε το καλό από το κακό στο θαλάσσιο τομέα, που σφυρηλατείται στο αμόνι της ΟΑΕ και πιο πρόσφατα στην OOS, θα είναι σε μεγάλο βαθμό έτοιμα για το μέλλον εκείνο. Αν και οι ναυτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ πρέπει να διατηρήσουν τις δυνατότητες τους της παραδοσιακής ναυτικής αποστολής, τα εργαλεία MSA αυτά προοιωνίζονται να είναι πολύ πιο προσαρμόσιμα στις μελλοντικές απειλές από ό,τι οι τορπίλες ή οι πύραυλοι κρουζ εναντίον πλοίων .

Εν τω μεταξύ, η ναυτιλιακή κοινότητα του ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να επηρεάζει το νομικό πλαίσιο, να αναπτύσσει το δόγμα, να ταιριάζει με τα μέσα με τους στόχους, και να τελειοποιεί τις τακτικές για να κάνει την θάλασσα όσο πιο ανεπιθύμητη γίνεται στους τρομοκράτες και τους πειρατές παρομοίως.

Ο Αντιπλοίαρχος Brian Finman είναι ο επικεφαλής του Τομέα Εκστρατευτικού Πολέμου στη Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων στο HQ MC Νάπολης. Είναι Αξιωματικός Πολέμου Επιφανείας με υπο-ειδικότητες στον αμφίβιο πόλεμο και στην πυρηνική πρόωση. Η επόμενη αποστολή του θα είναι η διοίκηση του USS Rushmore (LSD-47) στο San Diego, της Καλιφόρνια. Ο Αντιπλοίαρχος Finman είναι απόφοιτος της Ναυτικής Ακαδημίας των ΗΠΑ και της Ναυτικής Σχολής Πολέμου των ΗΠΑ.

https://www.nato.int/docu/review/2010/Maritime_Security/Safe_Mediterranean/GR/index.htm